คอลัมน์ เดลินิวส์วาไรตี้: รื่นรมย์ ‘ไม้ดอกหอม’ ไอเดียจัดสวนเพิ่มความสดชื่น

เดลินิวส์ ฉบับวันที่ 27 สิงหาคม พ.ศ. 2563
พงษ์พรรณ บุญเลิศ
ไม้หอมผูกพันกับวิถีชีวิตคนไทยมายาวนาน นอกจากกลิ่นหอมของดอกไม้ที่ช่วยสร้างเสริมบรรยากาศความสดชื่น สีสันสวยของดอกไม้ยังแต่งแต้มให้สวนในบ้านสวยงาม มีชีวิตชีวา …
ผศ.วีระยุทธ นาคทิพย์ รองคณบดีฝ่ายบริหารและวางแผน อาจารย์ประจำสาขาวิชาเทคโนโลยีภูมิทัศน์ คณะเทคโนโลยีการเกษตร มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีราชมงคลธัญบุรีให้มุมมองการจัดสวน พาสัมผัสพรรณไม้หอมว่า ดอกไม้ที่มีกลิ่นหอมมีความสวยงามมีอยู่มากมายหลายชนิด โดยก่อนที่จะเลือกนำไม้ดอกหอม หรือพืชสมุนไพรมาจัดสวนจะต้องศึกษา พิจารณารายละเอียด ด้านต่าง ๆ ดังเช่น บางบ้านอาจมีผู้แพ้เกสรดอกไม้ อย่างเช่น พญาสัตบรรณ ไม้ใหญ่ที่ให้ร่มเงาและมีดอกหอม บางคนอาจไม่ชอบกลิ่น ขณะที่บางคนชื่นชอบ ก่อนการออกแบบสวนจึงต้องคิดร่วมกัน เพื่อให้เกิดเป็นความลงตัว
พรรณไม้ที่กล่าวถึงแบ่งเป็น ประเภทแดดจัดและแดดรำไร โดยประเภทที่ต้องการแดดมาก มีหลายชนิดดังเช่น จำปี จำปูน ปีบ ลำดวน ทั้งยังมี เข็ม โมก กระดังงา ฯลฯส่วนประเภทชอบแดดรำไรได้แก่ นมแมว พุดซ้อน จำปีแขก ฯลฯ
นอกจากนี้หากต้องการจัดสวนให้ได้สัมผัสกับกลิ่นหอมของดอกไม้ในช่วงเวลาต่าง ๆ ไม่ว่าจะเป็นช่วงเช้า เวลาสาย หรือดอกไม้ส่งกลิ่นหอมในช่วงเวลากลางคืนก็จะต้องศึกษาช่วงเวลา ทั้งนี้ส่วนใหญ่ไม้ดอกหอมให้กลิ่นหอมแรงช่วงพลบค่ำ อย่างเช่น กระดังงาสงขลา พุด เป็นต้น
การออกแบบก่อนการปลูกจึงต้องให้ความสำคัญกับหลายส่วน โดยถ้าต้องการกลิ่นหอมเย็น ๆ เวลาเช้าก็ต้องเลือกพันธุ์ไม้ให้เหมาะสม อย่างเช่น สายหยุด นอกจากมีสีสันสวยแล้วยังให้กลิ่นหอม ถ้าต้องการปลูกให้มีกลิ่นหอมเข้ามาในบ้าน หรือต้องการกลิ่นช่วงเวลาไหนก็ต้องปลูกในตำแหน่งที่เหมาะสม มีลมพัดพานำกลิ่นหอมเข้ามาในบ้าน
“พันธุ์ไม้บางชนิดอาจแยกได้ยาก อย่างเช่น โมก บางทีอาจรู้สึกว่าให้กลิ่นหอมทั้งวัน บ้างก็เป็นเวลาเช้า จำปี ปีบ ก็หอมนานตลอดวัน ส่วนช่วงสายที่ยังคงมีความหอมใกล้เคียงกันก็จะมี เล็บมือนาง ลำดวน ฯลฯ เป็นพันธุ์ไม้ที่จะได้กลิ่นหอมลอยลมมา ส่วนที่หอมเวลาเย็นและหอมกลางคืนก็มีอยู่มากเช่นกัน ดังเช่น ราตรี กรรณิการ์ การะเวก ฯลฯ ซึ่งกลิ่นหอมของดอกไม้ช่วงเวลาเย็นอาจให้ความรู้สึกลึกลับ วังเวง”
นอกจากนี้ยังมี นมแมว ปาหนันช้าง ชมนาด ฯลฯ ซึ่งก็ ให้ความหอม ทั้งยังมีรูปทรง สีสันสวยเป็นอีกส่วนหนึ่งของชนิดพันธุ์ไม้ที่นำมาใช้ตกแต่งสวนในบ้านให้ร่มรื่น และมีกลิ่นหอมสดชื่น อีกทั้งการดูแลสวน ตัดแต่งกิ่งยังเป็นกิจกรรมช่วยผ่อนคลาย ได้หยุดพักจากความเคร่งเครียด เร่งรีบ
ผศ.วีระยุทธ อธิบายเพิ่มอีกว่า ไม้หอมส่วนใหญ่ที่จัดแต่งสวนเป็นไม้ไทย เป็นไม้ที่ปลูกเลี้ยงกันมายาวนาน นอกจากให้ความรื่นรมย์เพลิดเพลินไปกับพันธุ์ไม้ ยังเป็นบันทึกบอกเล่าวิถีชีวิตไทย ภูมิปัญญาไทย อีกทั้งบางชนิดยังมีคุณสมบัติทางยา แต่ไม่ว่าจะเป็นการปลูกต้นไม้ชนิดใดจะเป็นไม้ดอกหรือไม้ใบก็ล้วนแต่ยังประโยชน์
อย่างไรก็ตามการที่จะปลูกต้นไม้ชนิดใดจะต้องศึกษาธรรมชาติของต้นไม้ชนิดนั้น ๆ ก่อน อย่างเช่น ไม้ใบที่ได้รับความสนใจปลูกในอาคาร ปลูกในบ้าน แม้จะต้องการแสงน้อยแต่ก็ต้องนำต้นไม้ออกมารับแสงแดด อีกทั้งต้องสังเกต โดยไม้บางชนิดไม่เหมาะที่จะปลูกเลี้ยงในอาคาร อย่างเช่น ปรง เป็นไม้ที่ต้องการแดดและไม่ชอบน้ำ เมื่อนำมาปลูกในบ้านก็จะค่อย ๆ เฉาลง และจากเราไปในที่สุด
นอกจากนี้นิยมนำกล้วยไม้ มาตกแต่งประดับซึ่งก็แล้วแต่ความชื่นชอบและดีไซน์ แต่ทั้งนี้ไม้ทุกชนิดต้องการแสงแดด สังเคราะห์แสงเพื่อการเจริญเติบโต
อาจารย์ประจำสาขาวิชาเทคโนโลยีภูมิทัศน์ ผศ.วีระยุทธ เล่าเพิ่มอีกว่า การปลูกเลี้ยงไม้ในอาคาร ไม้ใบหรือไม้กระถางที่นิยมกันอยู่นั้นควรให้ต้นไม้ได้พบสิ่งที่เป็นธรรมชาติของเขาบ้าง โดยนำออกไปวางในพื้นที่ที่มีแสงสาดส่องเข้ามาถึงได้ ซึ่งควรเป็นแดดเช้า ส่วนแดดช่วงบ่ายจะค่อนข้างร้อนแรงกว่า เช่นเดียวกันหากปลูกเลี้ยงไม้ดอกไว้ในบ้าน ก็ควรนำออกไปให้ได้รับแสงบ้าง ไม่เช่นนั้นไม้ดอกที่ไม่ได้รับแสงจะออกดอกลดน้อยลง
ไม้แต่ละชนิดมีลักษณะที่ต่างกัน บางชนิดชอบน้ำ บางชนิดไม่ชอบน้ำมาก ฯลฯ ก่อนปลูกจึงต้องศึกษา และเมื่อปลูกแล้วก็ต้องดูแล ทั้งนี้ ผศ.วีระยุทธ ให้มุมมองการจัดสวนด้วยไม้ดอกหอมเพิ่มอีกว่า ถ้ามีพื้นที่มาก อาจเลือกใช้ไม้พุ่มขนาดกลาง หรือไม้ใหญ่ โดยไม่ต้องทำซุ้ม ไม้ระแนง หรือองค์ประกอบอื่น ๆ
ส่วนถ้ามีพื้นที่จำกัด ไม้หอมที่สามารถเลือกหามาปลูกโดยที่เหมาะเข้ากับพื้นที่มีหลากหลาย อย่างเช่น ต้นแก้ว ซึ่งมีทั้งแก้วแคระและแก้วธรรมดา โดยแก้วเป็นไม้พุ่ม ดอกหอมมีสีขาวสะอาด หรือจะเป็น มะลิ พุด โมก โดยโมกนั้นมีทั้ง โมกพวงและโมกลา ลักษณะดอกเป็นพวงและดอกเดี่ยว ตามลำดับ
นอกจากนี้ยังมีต้นไม้ที่ดอกสวย มีสีสันสด ซึ่งบางชนิดไม่มีกลิ่น แต่มีความสวยงาม ซึ่งก็ได้รับความนิยม เลือกนำมาจัดสวนด้วยเช่นกัน อาทิ พวงแสด ช่วงกลางวันที่แดดแรงพวงแสดจะให้สีสดใสชัดเจน ขณะที่ พวงชมพู ก็เช่นกันไม่มีกลิ่น แต่มีรูปทรง สีสวย อีกทั้งมี โซ่ทองก็มีความสวยงาม เป็นไม้ยืนต้นขนาดกลาง แต่ไม่มีกลิ่น ดอกสีเหลือง ฯลฯ
“การจัดสวน โดยทั่วไปอาจไม่จำเป็นที่จะต้องมีแต่ต้นไม้ องค์ประกอบอื่น ๆ ก็ต้องให้ความสำคัญ โดยการจัดสวนควรอิงกับธรรมชาติ ศึกษาธรรมชาติซึ่งจะทำให้สวนมีความเป็นธรรมชาติ มีเสน่ห์ ทั้งนี้ในเรื่องของการจัดสวนยังมีทฤษฎีในเรื่องของความสมดุล องค์ประกอบ พืชพรรณไม้ต่าง ๆ ฯลฯ ทั้งนี้ไม้ใบ หรือไม้ดอก ต่างก็มีความสวยงาม ทั้งหมดนี้อยู่ที่ความชื่นชอบ ความสนใจ”
อาจารย์ประจำสาขาวิชาเทคโนโลยีภูมิทัศน์ ผศ.วีระยุทธ ให้ความรู้เพิ่มถึงการจัดสวน สำหรับพื้นที่จำกัดทิ้งท้ายอีกว่า สิ่งสำคัญควรต้องเลือกต้นไม้ให้เหมาะสม อย่างพื้นที่ระเบียงคอนโดมิเนียม ห้องน้ำ ส่วนนี้สามารถปลูกไม้ใบที่มีลักษณะไม้แคระได้ และขอแนะนำการจัดสวนแบบโมบายซึ่งสามารถเคลื่อนที่ ปรับเปลี่ยนได้
ทั้งนี้เมื่อถึงระยะเวลาหนึ่ง ต้นไม้จะเริ่มเหลือง ไม่เจริญเติบโตก็ควรนำออกมาดูแลด้านนอก เพื่อให้ได้รับแสงและอากาศ สลับเปลี่ยนกับไม้ที่ปลูกไว้ที่ระเบียง โดยหากทำเช่นนี้ก็จะช่วยให้ต้นไม้พักตัว กลับมาสวยงามดังเดิม…
เป็นสวนสวยที่มีชีวิตชีวา.