วิถีไทย: เครื่องแขวนฟางข้าว มทร.ธัญบุรี ศิลปะประดิษฐ์สู่นวัตกรรมชุมชน

ไทยโพสต์ ฉบับวันที่ 09 มิถุนายน พ.ศ. 2562

หัวเห็ดท้ายซอย
ศิลปะประดิษฐ์ “เครื่องแขวนไทยจากฟาง ข้าว” เป็นผลงานของนักศึกษาสาขาเทคโนโลยีงานประดิษฐ์สร้างสรรค์ คณะเทคโนโลยีคหกรรมศาสตร์ มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีราชมงคล (มทร.) ธัญบุรี เพื่อสร้างสรรค์ศิลปะประดิษฐ์สู่นวัตกรรมชุมชน
อาจารย์วิจิตร สนหอม อาจารย์ประจำหลักสูตรศิลปะประดิษฐ์ในงานคหกรรมศาสตร์ คณะเทคโนโลยีคหกรรมศาสตร์ เล่าว่า เครื่องแขวนไทยเป็นศิลปะเชิงช่างดอกไม้ของคนไทยมาช้านาน มีการนำดอกไม้ไทยที่มีกลิ่นหอมนำมาเป็นวัสดุใช้ในงานประดิษฐ์ประเภทเครื่องแขวน เช่น วิมาน ระย้า และโคม เพื่อใช้ประดับตกแต่งช่องประตูหน้าต่าง อาคาร บ้านเรือน สร้างความเพลิดเพลินใจเมื่อได้มองเห็น และได้รับกลิ่นหอมจากดอกไม้เป็นการบำบัดให้รู้สึกผ่อนคลาย
จากการเรียนการสอนในรายวิชาเครื่องแขวนไทย หลักสูตรศิลปะประดิษฐ์ในงานคหกรรมศาสตร์ สาขาวิชาคหกรรมศาสตร์ คณะเทคโนโลยีคหกรรมศาสตร์ ได้นำเอาผลงานกระดาษฟางข้าวของกลุ่มผู้สูงอายุบ้านกระแชง อำเภอสามโคก จังหวัดปทุมธานี จากการถ่ายทอดวิชาการสู่ชุมชน นำมาบูรณาการเข้ากับรายวิชาเครื่องแขวนไทย ซึ่งเป็นการนำนวัตกรรมทางความคิดผสมผสานเข้ากับงานประดิษฐ์ที่มีกระดาษฟางข้าวเป็นวัสดุหลัก
น.ส.กุลชญา เขมสุมสำราญ นักศึกษาชั้นปีที่ 4 เล่าว่า การออกแบบเครื่องแขวนได้นำบุษราคัมมาเป็นแนวคิดในการออกแบบเครื่องแขวน ด้วยสีเหลืองที่สดใส เข้ากับกระดาษฟางข้าว ส่วนเครื่องแขวนประกอบด้วยตาข่าย คือ ตาข่ายดอกไม้ ร้อยตาข่าย ลาย 4 ก้าน 4 ดอก แบบกระหนก นำกลีบจากกระดาษฟางข้าวมาเรียงกลีบ อุบะทรงเครื่อง ห้อยที่ชายแกว่งไกวให้รู้สึกสบาย นุ่มนวล อุบะประกอบ นำรูปทรงของพลอยที่ได้รับการเจียระไนมาผสมกับอุบะทรงเครื่องเล็ก และกระเช้าสีดา โครงสร้างเป็นรูปดาว 6 แฉก ส่วนบนร้อยดอกเป็นสาย ผูกรวบตรงกลางห้อยอุบะแขก ตัวกระเช้าร้อยดอกรักเป็นสายผูกรวบที่ชายห้อยอุบะพู่ ตามมุมประดับเฟ องแบบกระหนก ติดอุบะประดิษฐ์ที่กระหนก ผูกอุบะแบบประดิษฐ์ที่มุมและติดทัดหูรูปดาว
กระดาษฟางข้าวสามารถใช้แทนกลีบดอกไม้ได้เป็นอย่างดีเพราะกระดาษมีความบาง เบา เหมือนกับกลีบดอกไม้ ทำให้ชิ้นงานมีความอ่อนช้อย สวยงาม เหมือนกับการทำจากดอกไม้สด
ด้าน น.ส.วาสินี เกตุไทย นักศึกษาชั้นปีที่ 4 เล่าว่า เครื่องแขวนชื่อ “รงค์สุวรรณ” นำรูปทรงของถ้วยเบญจรงค์มาสร้างสรรค์เป็นชิ้นงานที่มีลวดลายเป็นสีทอง เพราะถ้วยเบญจรงค์นั้นเป็นศิลปะล้ำค่าของไทยที่สืบเนื่องกันมายาวนาน และมีรูปทรงที่สวยงาม มีความประณีตที่ละเอียดอ่อนพร้อมทั้งมีลวดลายที่หลากหลาย ส่วนที่ใช้สีทอง เพราะสีทองหมายถึง ความมั่งคั่ง มั่งมี อบอุ่น
ส่วนประกอบเครื่องแขวนต่างๆ เป็นการใช้รูปทรงของประจำยามซึ่งเป็นทรงวงกลมเหมือนดอกบานชื่น เรียงแบบด้วยกลีบตอกจากกระดาษฟางข้าว เฟ อง ใช้รูปทรงของปีกกาหรือวงเล็บปีกกามาประยุกต์ให้มีความอ่อนช้อย ส่วนประกอบอื่นเป็นการใช้เทคนิคแบบผสมผสาน โดยดอกจำปี ใช้กลีบตอกเป็นกลีบจำปี สลับสับหว่างในแต่ละชั้นให้มีความคล้ายดอกจำปีจริงมากที่สุด เป็นการนำทรัพยากรที่มีอยู่ให้เกิดประโยชน์โดยต่อยอดกระดาษฟางข้าวให้มาสร้างสรรค์ผลงานต่างๆ ได้มากขึ้น
อาจารย์วิจิตรกล่าวเพิ่มเติมอีกว่า นักศึกษานำแนวความคิดจากสิ่งที่เห็นในธรรมชาติ สถานที่ต่างๆ ลวดลาย ศิลปะและวัฒนธรรม ผ่านการเรียนการสอนในวิชาเครื่องแขวนไทย ได้เกิดการเรียนรู้และพัฒนาองค์ความรู้ให้สอดคล้องกับยุคสมัยที่มีการเปลี่ยนแปลงไปกับสื่อดิจิตอลและเทคโนโลยี ผสมผสานกับเอกลักษณ์ทางด้านศิลปะประดิษฐ์ภูมิปัญญาของไทยผนวกกับแนวคิดสมัยใหม่สร้างสรรค์ผลงานเป็นเอกลักษณ์ในรูปแบบร่วมสมัย
งานเครื่องแขวนไทยเป็นงานประดิษฐ์ที่ทำขึ้นเพื่อใช้ในการประดับตกแต่งอาคาร สถานที่ มีรูปร่างเป็นช่อเป็นพวงที่สร้างสรรค์ขึ้นจากการนำดอกไม้เล็กๆ มาประดับตกแต่งมาเรียงร้อยรวมกันด้วยเส้นด้าย ประดิษฐ์เป็นเส้น ลาย เป็นตาข่ายรูปต่างๆ การนำเอานวัตกรรมชุมชนมาสร้างสรรค์ เป็นการสร้างมูลค่าให้กับกระดาษฟางข้าว นำความรู้ไปต่อ ยอดและสร้างรายได้ให้กับชุมชนต่อไป.