คอลัมน์ ด้วยสมองและสองมือ: ‘มทร.ธัญบุรี’ ดีไซน์รังเลี้ยง ‘ชันโรง’ ตอบโจทย์ผลิตน้ำผึ้งเชิงพาณิชย์

สยามรัฐ ฉบับวันที่ 27 พฤศจิกายน พ.ศ. 2561
อีกหนึ่งผลงานวิจัยด้วยสมองและสองมือจากมหาวิทยาลัยเทคโนโลยี ราชมงคล (มทร.) ธัญบุรี ที่คว้ารางวัลเหรียญทองเวทีวิจัยนานาชาติ สาธารณรัฐประชาชนจีน
จากงานวิจัยออกแบบรังเลี้ยงผึ้งชันโรงสำหรับผลิตน้ำผึ้งเชิงพาณิชย์สามารถตอบโจทย์เกษตรกรในการเก็บผลผลิต สร้างรายได้ให้ชุมชน
ผศ.ดร.อัญชลี สวาสดิ์ธรรมอาจารย์คณะเทคโนโลยีการเกษตร มทร.ธัญบุรี เจ้าของผลงานวิจัย กล่าวว่า น้ำผึ้งจากผึ้งชันโรงหรือ Stingless Bees เป็นที่รู้จักกันและขึ้นชื่อว่ามีคุณค่าและสรรพ คุณทางยาสูง
ผลการวิเคราะห์ปริมาณสารต้านอนุมูลอิสระของน้ำผึ้งจากชันโรงมีมากกว่าน้ำผึ้งจากผึ้งพันธุ์ 2-3 เท่า มีกรดอะมิโนและเกลือแร่หลายชนิด มีน้ำตาลทรีฮาโลส ซึ่งเป็นสารให้ความชุ่มชื้นแก่ผิว มีประโยชน์สำคัญด้านการแพทย์และเภสัช จึงมีราคาสูง
แต่จุดอ่อนของชันโรงคือให้ผลผลิตน้ำผึ้งต่อรังปริมาณน้อย มีวิธีเก็บเกี่ยวยุ่งยากกว่าผึ้งพันธุ์อื่น ที่อาจก่อให้เกิดความเสียหายแก่ตัวอ่อนได้ อีกทั้งขณะเก็บน้ำผึ้งจะมีถ้วยน้ำผึ้งที่แตกเสียหาย มีน้ำผึ้งไหลออกมาบริเวณพื้นรัง ทำความสะอาดให้แห้งได้ยาก ทำให้น้ำผึ้งบูด ส่งกลิ่นดึงดูดศัตรูของชันโรงให้เข้ามาทำลาย ทำให้รังล่มสลายได้ง่าย
จากเหตุผลดังกล่าว จึงออกแบบรังเลี้ยงชันโรงสำหรับผลิตน้ำผึ้งขึ้นใหม่ลักษณะเป็นกล่องสี่เหลี่ยมทำจากไม้ ประกอบด้วย 2 ส่วน คือ ฝารัง และรังเลี้ยง ที่ประกอบเป็นห้องเลี้ยงที่มีขนาดเหมาะสมสามารถบังคับให้ชันโรง สร้างถ้วยตัวอ่อนที่แยกกับถ้วยอาหาร (เกสรและน้ำผึ้ง) ได้ชัดเจน ทำให้เกษตรกรเก็บน้ำผึ้งได้สะดวกง่ายกว่ารังเลี้ยงแบบเดิม
ส่งผลให้เกษตรกรได้ผลผลิตน้ำผึ้งมากขึ้น ลดการเข้าทำลายของศัตรูชันโรงหลังเก็บเกี่ยว และจัดการรังได้สะดวก ทั้งการติดตามสภาพภายในรังเพื่อแยกขยายหรือสามารถเห็นการเข้าทำลายของศัตรูที่มาตามฤดูกาล เพื่อแก้ไขได้ทันเวลา รวมถึงสามารถขยายสเกลการผลิตน้ำผึ้งและชันเพื่อต่อยอดผลิตภัณฑ์เชิงอุตสาหกรรมได้
ปัจจุบันมีการนำชันมาใช้ผลิตเป็นผลิตภัณฑ์สุขภาพมากมาย เช่น รักษาการติดเชื้อในช่องปาก รักษาเหงือกอักเสบ ลดอักเสบของผิวหนัง หรือใช้น้ำผึ้งและชันของชันโรงในผลิตภัณฑ์เครื่องสำอาง เช่นสบู่ ยาสีฟัน ครีมบำรุงผิว และยาสระผมเป็นต้น
ในการดำเนินกระบวนการวิจัยนี้ ยังเป็นการทำงานวิจัยที่เปิดโอกาสให้ผู้เลี้ยงชันโรง คุณอาลัย และคุณสวัสดิ์ จิตตเจริญเกษตรกรผู้เลี้ยงชันโรงบ้านวังแซ้ม อ.มะขาม จ.จันทบุรี เข้ามามีส่วนร่วมเก็บข้อมูลอย่างต่อเนื่อง ทำให้เกษตรกรได้ฝึกทักษะในการวิจัย การสังเกต และการเก็บข้อมูล ก่อให้เกิดนักวิจัยในภาคสนามที่เกษตรกรจะได้นำทักษะนี้ไปใช้ในการพัฒนาการเลี้ยงชันโรงอย่างต่อเนื่องต่อไปอีกด้วย
ผลงานรังเลี้ยงผึ้งชันโรงสำหรับผลิตน้ำผึ้งเชิงพาณิชย์ ได้เข้าร่วมประกวดและแสดงผลงานวิจัยระดับเวทีนานาชาติ IEI & WIIF 2018 สาธารณรัฐประชาชนจีนและสามารถคว้ารางวัลวิจัยเหรียญทองมาครองได้สำเร็จ ขณะนี้ได้ยื่นจดอนุสิทธิบัตรและสิทธิบัตรการออกแบบแล้วเกษตรกรหรือผู้สนใจ ติดต่อได้ที่คณะเทคโนโลยีการเกษตร มทร.ธัญบุรี โทร.0-2592-1955-6